İşe İade Davası

İşe iade davası, işverenin iş akdini feshetmesi durumunda işçinin bu dava ile işe iadesini sağlayan bir dava türüdür. Bu davada amaç, işçilik alacaklarının tazmini olmayıp, işçinin işe iadesidir. Bu davayı açabilmek için yasal düzenlemelerde ki koşulların sağlanması gerekir. Bunlar:

1.Kanun kapsamında çalışıyor olmak

İşçinin işe iade davası açabilmesi için İş Kanunu kapsamında çalışıyor olması gerekir. 

2.Belirsiz süreli iş sözleşmesi olmalı

İşveren ile işçi arasında ki sözleşme belirsiz süreli olmalıdır. İş sözleşmesinin bir süreye bağlı olmadığı sözleşmeler belirsiz süreli sözleşme olarak kabul edilir. 

Belirli süreli yapılan, belli bir işin yapılması veya belirli bir hizmetin görülmesi şeklinde yapılacak iş veya sürenin belirli olması durumunda işe iade davası açılamayacaktır. Ancak sürenin bitiminden itibaren sözleşme örtülü olarak devam ediyorsa veya esaslı bir neden olmadıkça birden fazla kez yapılan belirli süreli iş sözleşmeleri belirsiz süreli iş sözleşmesine dönüşür. Sözleşmenin başlangıç tarihi olarak ilk yapılan belirli süreli iş sözleşmesinin başlangıç tarihi esas alınır. Bu durumda da işe iade davası açılabilmesi için bu koşul oluşmuş olarak kabul edilir.

3.İşveren tarafından fesih

İş sözleşmesi işveren tarafından feshedilmiş olmalıdır. İşçinin geçerli veya haklı bir nedene dayanarak iş sözleşmesini feshetmesi durumunda işe iade davası açamayacaktır.

4.İşyerinde en az 30 işçi çalışıyor olmalı

Aynı işverene bağlı çalışan sayısı en az 30 olmalıdır. Bir işverenin farklı işletmelerinde çalışan toplam işçi sayısı dikkate alınır. 

5.İşçinin en az 6 aylık kıdemi olmalı

İşçinin işe iade davası açabilmesi için 6 ayını doldurmuş olması gerekir. Aynı işverene bağlı farklı işletmelerde ki toplam süre dikkate alınır. 

6.Feshin geçerli bir nedene dayanmaması

İşveren tarafından iş sözleşmesi feshi geçerli bir nedene dayanmamalıdır. Davada ispat yükü işveren üzerindedir. İşveren feshin geçerli bir nedenle feshedildiğini ispat etmelidir. Aksi takdirde mahkemece yapılan fesih geçersiz sayılı ve diğer koşullarında varlığı halinde davacı işçi işe iade edilir.

7.İşveren Vekili Olmamak

İşveren vekili, işyerini sevk ve idare eden, işe alım ve işten çıkarma yetkisi olan, işveren adına hareket eden kişidir. Bu nedenle işveren vekillerinin işe iade davası açma hakları yoktur. Ancak kıdem ve ihbar tazminatı, fazla mesai, yıllık izin, ulusal bayram ve genel tatil alacağı gibi alacakları için dava açabilir.

Dava Açma Süresi ve Arabuluculuk

İşe iade davası açmadan önce arabulucuya başvurulması şarttır. Arabulucuya başvurma süresi, işçiye yapılan fesih bildiriminin kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir aydır. Arabuluculuk sürecinde anlaşmaya varılamaz ise arabuluculuk son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde dava açılmalıdır. Süre, işçi ihbar süresinde çalışmış ise bu sürenin dolduğu tarihten itibaren değil, iş sözleşmesinin feshedildiğinin kendisine bildirildiği tarihten itibaren başlar. Bu süre mahkemece re’sen dikkate alınır. Sürenin geçmiş olması durumunda dava reddedilir. Ancak kıdem ve ihbar tazminatı, fazla mesai, yıllık izin, ulusal bayram ve genel tatil alacağı gibi alacakları için dava açabilir.

Arabuluculuk sürecinde tarafların anlaşması halinde, işçinin ne zaman tekrar işe başlayacağı, ücretin ve diğer hakların maddi karşılığı, belirlenen tarihte işverenin işe başlatmaması durumunda işverenin ödeyeceği tazminat tutarı arabulucunun düzenleyeceği anlaşma tutanağında yazılır. Belirlenen tarihte işverenin işe başlatmaması durumunda fesih geçerli hale gelir ve belirlenen tazminat tutarı işveren tarafından işçiye ödenir.

Alt işveren-asıl işveren ilişkisinin varlığı halinde işe iade davası her iki işverene karşı açılmalıdır. Arabuluculuk başvurusu da her iki işverene karşı yapılmalıdır.

Fesih Bildirimi

İşveren tarafından iş akdinin feshedildiğine ilişkin bildirim yazılı olarak yapılmalı ve sebebi açıkça yazılmalıdır. 

İspat Yükü

Hukukumuzda temel prensip iddia eden herkes, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. Ancak işe iade davalarında ispat yükü işveren üzerindedir. İşçi feshin geçersiz olduğunu iddia eder. İşveren ise feshin geçerli olduğunu ispat etmek zorundadır. Aksi takdirde fesih geçersiz sayılır.

Fesih geçersiz sayılır ise..

Mahkeme tarafından iş sözleşmesinin feshi geçersiz sayılır ise işçinin işe iadesine karar verir. Bunun yanında işçinin dava sürecinde maaş almaması sebebiyle boşta geçen süre için 4 aylık ücreti tutarında boşta geçen süre ücreti, işverenin işe başlatmaması halinde 8 aylık ücret tutarında işe başlatmama tazminatını belirler. Bu tutarlar işçinin maaşı esas alınarak belirlenir. Bu kararda ayrıca kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti gibi fesih temelli alacaklarda belirtilir. 

İşçi kesinleşmiş mahkeme kararının kendisine tebliğinden itibaren 10 iş günü içinde işverene yazılı olarak başvurmalıdır. Bu başvuruda kendisinin mahkeme kararı ile işe iade edildiğini, işe başlamak için hazır olduğunu, işveren tarafından kendisine işe başlamak için bir gün verilmesini aksi takdirde mahkeme kararı ile kendisine ödenmesine karar verilen tazminat ve diğer haklarının ödenmesini talep eder. Bu yazıyı tebliğ alan işveren işçiyi 1 ay içinde işe başlatmak zorundadır. Aksi halde boşta geçen süre ücreti ile beraber işe başlatmama tazminatını kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti gibi fesih temelli alacaklarda belirtilir. 

Özetle;

İşçi yazılı başvuruyu yaptı, işveren işe başlattı; sadece 4 aylık boşta geçen süre işçiye ödenir. 

İşçi yazılı başvuruyu yaptı, işveren işe başlatmadı; 4 aylık boşta geçen süre + 8 aylık işe başlatmama tazminatı + kıdem tazminatı + ihbar tazminatı + yıllık izin ücreti, 

Burada diğer işçi alacakları için kendi içinde ki koşullarında gerçekleşmiş olması gerekir. Örneğin kural olarak 1 yılını doldurmayan işçi kıdem tazminatına hak kazanamayacağından kıdem tazminatı ödenmeyecektir. Ancak 9 aylıkken işçi işten çıkarıldı. Mahkeme feshi geçersiz saydı ve 4 aylık boşta geçen süre ücretine hükmetti. Bu 4 aylık süre işçinin işyerinde çalıştığı kabul edilir. İşçinin sigorta primleri ödenir. Ayrıca 9+4=13 aylık olacağından kıdem tazminatı hesabının yapılarak işçiye ödenmesi gerekecektir.

İşçi yazılı başvuruyu yapmadı; fesih geçerli hale gelir. Boşta geçen süre ücreti, işe başlatmama tazminatı talep edilemeyecektir. Ancak fesih temelli kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti gibi alacaklar şartlar mevcut ise talep edilebilir.

Fesih geçerli sayılır ise, 

Mahkemece işveren tarafından yapılan fesih geçerli sayılır ise bu durumda davacının işe iade talebi reddedilir. İşveren sadece feshin geçerli olmasından kaynaklı kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti gibi fesih temelli alacaklardan şartları mevcut ise sorumlu tutulur.

İşe iade davası hangi mahkemede açılmalıdır?

Davalı işverenin yerleşim yeri veya işyerinin yargı çevresinde ki İş Mahkemesinde dava açılacaktır.

İşçinin performansa dayalı savunmasının alınması mecburi midir?

İşçinin performans düşüklüğü sebebiyle ya da yetersiz, verimsiz çalışması gerekçeleri ile iş sözleşmeleri feshedilmektedir. Ancak bu sebebe dayanarak iş akdinin sona erdirilmesi için işçinin aynı yıl içinde en az iki defa yazılı savunmasının alınması gerekir. İşveren yapacağı ihtarda işten çıkarma ile ihtar etmemeli, işyeri performans kriterleri belirlenmiş olmalı, objektif-esaslı bir performans düşüklüğü tespit edilmelidir. Bu durumda işçinin yazılı savunması alınabilir. Aksi takdirde yapılan fesih geçersizdir. 

İşe iade davası için avukat tutmak zorunlu mu?

Hayır, kişinin avukatla temsil edilmesi zorunlu değildir. Sürelerin bu kadar önemli olduğu, ispat yükü, hukuki bilginin önemli olduğu bu tür davalarda avukatla temsil edilmeniz önem arz eder.

İşe iade davası sürecinde işveren işçiyi tekrar işe alır ise ne olacak?

Mahkemece fesih geçersiz kabul edilecek ve işçinin boşta geçirdiği süre dikkate alınarak boşta geçen süre ücretine hükmedecektir.

İşe başlatılmayan işçi için iş sözleşmesi ne zaman feshedilmiş sayılır?

Mahkeme işçinin işe iadesine karar verdi. İşçi de süresi içinde işverene başvurdu. Ancak işveren 1 ay içinde işe başlatmadı. Bu durumda işverenin bir aylık süresinin dolduğu tarih fesih tarihi kabul edilir. Kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti gibi fesih temelli alacaklar hesaplanarak işçiye ödenir.

İşsizlik sigortası ödeneği ne olacak?

İş sözleşmesi feshedilen işçi, işsizlik ödeneğinden yararlanmış ise işe iadesine karar verildiği durumda 4 aylık boşta geçen süre çalıştığı kabul edileceğinden, 4 aylık işsizlik ödeneğini kuruma geri ödemekle yükümlüdür.